دین در دنیای مدرن از کلیسا های جامع تا آیین های دینی

دین به هر تعریفی و با هر رویکردی مورد تأمل قرار گیرد، هم‌پای حیات انسانی زیسته است. شاید نتوان قومی، مردمی و جامعه‌ای را نشان داد که از دین بهره نداشته باشند؛ حتی آنان که به‌سختی در تقابل با دین برآمد‌ه‌اند، بیشتر به مقابله با دینی سربرآورده‌اند تا دین جدیدی را جایگزین آن سازند. در دنیای مسیحیت که بر خرابه‌‌های عقاید یهود بنا شده، این سرگذشت رفته است. ‌‌جامعه‌شناسان با دیدی موشکافانه به دین نظر می‌کنند. استیو بروس اسکاتلندی که خود از منظر ‌‌جامعه‌شناسی به دین نظر دارد، تاریخ این دیانت را از سال 1517 تا به امروز مورد مداقه قرار داده تا نشان دهد چه فراز و فرودهایی داشته است. وی که آثاری چند در این خصوص برون داده است، در کتاب دین در دنیای مدرن، از کلیساهای جامع تا آیین‌‌های دینی، به نقش و کارکرد دین مسیحیت می‌پردازد؛ دینی که در زمانی همه ابعاد زندگی پیروان خود را در چنبره آداب و آیین‌‌های خود گرفته بود و هر گونه نجات و رستگاری را در پیروی بی‌چون‌وچرا از دستورها و احکامی می‌دانست که کلیسا برای باورمندانش دیکته می‌کرد و در پرتو تحولی که در تاریخ غرب به اصلاحات شناخته شد، دچار تحول بنیادین گردید. بروس برای تصویر این سیر حیاتی، با اذعان به اینکه گزینش یک مقطع تاریخی از پیوستار واقعیت‌‌ها امر پیچیده‌ای است، شروع تحول حیات سیاسی و دینی اروپا را به‌طوررسمی به روز آخر اکتبر 1517 میلادی پیوند می‌زند؛ یعنی زمانی که مارتین لوتر فهرست شکایت‌‌های خود درباره وضعیت کلیسا را به درب کلیسای جامع ویتنبرگ نصب می‌کند و مقطع جدیدی را در دیانت مسیحی می‌آفریند. از آن پس جریان دین‌ورزی مسیر دیگری را پیموده است. این کتاب به گفته نویسنده دفاعی جانانه از مجموع عقایدی است که عموماً عرفی‌گذاری نامگذاری شده و نشان می‌دهد که چگونه دین از خدای واحد عظیم که در تیول کلیساییان بوده، آغاز کرده و از عصر استدلال و خدایان رقیب عبور کرده و به خدای معنوی و هرجایی رسیده است؛ خدایی که هر کسی می‌تواند با او در تعامل و تماس باشد و زندگی خویش را با او مرتبط سازد، بی‌آنکه نیازی به واسطه‌‌هایی با هویت و زبان دیگر باشند.
کتاب دین در دنیای مدرن، خاستگاهی مسیحی دارد؛ اما یکی از مهم‌ترین مسایل زندگی آدمی را به کاوش گرفته و تحلیلی دقیق از آن ارائه کرده است. دین چیست و چه جایگاهی در حیات آدمی دارد و از آن مهم‌تر چگونه باید به آن نگریست، از پرسش‌‌های بنیادینی است که به مداقه عالمانه و پاسخ درخور نیاز دارد. پژوهشکده اسلام تمدنی که در پی شناسایی مهم‌ترین مسایل پایه‌ای معطوف به کارآمدی دیانت اسلامی است، طرح چنین مباحثی را شایسته می‌داند؛ ازاین‌رو به ترجمه کتاب پیشِ رو، روی کرده است. مترجم توانا جناب آقای دکتر فیاض قرائی با پشتوانه گروه پژوهشی حکمت و کلام جدید از سالیان پیش مسئولیت بازگرداندن آن به زبان فارسی را بر عهده گرفته و با همه مشکلات و پیچیدگی‌‌های متن، آن را به زبان خوانا و مفهوم درآورده است.